กลับจากไปเดินดูโรงถ่ายหนังเรื่องสามก๊ก ห่างเซี่ยงไฮ้รถยนต์วิ่งสองชั่วโมงถึงบ้าน ผมรีบเปิดอ่านหนังสือ…เล่มชื่อ 101 คำถามสามก๊ก หลี่่ฉวนจวิน และคณะ เขียน อาจารย์ถาวร สิกขโกศล แปล (สำนักพิมพ์มติชน)

หนังสือเล่มนี้ ค้นคว้ามาให้อ่านอย่างประวัติศาสตร์จริงๆ กะเทาะเปลือกออกจากเรื่องแต่ง “นิยาย” ได้เด็ดขาดทีเดียว

คำถามที่ 58 จ๊กก๊ก (ก๊กเล่าปี่) ล่มสลาย ก่อนก๊กอื่น เพราะเหตุใด

หลังขงเบ้งตาย เจียวอ้วน และบิฮุย เป็นอัครมหาเสนาบดีบริหารจ๊กก๊กสืบต่อ เจียวอ้วนยังคิดปราบวุยก๊ก (ก๊กโจโฉ) ฟื้นฟูราชวงศ์ฮั่น แต่บิฮุยไม่คิดเลย อ้างเหตุผล เมื่อขงเบ้งยังอยู่ยังชนะวุยก๊กไม่ได้ นับประสาอะไรกับพวกเรา

บิฮุยตาย เกียงอุยเด็กปั้นของขงเบ้งขึ้นกุมอำนาจ กลับรบพุ่งชิงชัยกับวุยก๊ก สี่ปีห้าครั้งเอาชนะไม่ได้ มีผลให้จ๊กก๊กบอบช้ำเอง

พระเจ้าเล่าเสี้ยนไร้ปรีชาสามารถ แต่ครองราชย์ได้ถึง 40 ปี ช่วงแรกมีขงเบ้งค้ำจุน การปกครองค่อนโปร่งใส แต่เมื่อถึงยุคบิฮุย เล่าเสี้ยนหลงเชื่อขันทีสอพลอชื่อฮุยโฮ การเมืองจึงมืดมัว
ง่อก๊ก (ก๊กซุนกวน) ส่งทูตไปจ๊กก๊ก กลับมารายงานพระเจ้าซุนฮิวว่า

“ฮ่องเต้มืดมนโมหันต์ ไม่รู้ข้อบกพร่องของตัวเอง ขุนนางระวังตัวกลัวความผิด เข้าท้องพระโรงไม่ฟังคำพูดที่ถูกต้อง ออกไปข้างนอกเห็นราษฎรมีสีหน้าหิวโหย”

ค.ศ.263 เต็งงาย แม่ทัพวุยก๊ก ยกทัพมาตีจ๊กก๊ก เคลื่อนทัพฝ่าทางวิบากเข้าเสฉวน มาตั้งอยู่เมืองลกเสีย ห่างเซ็งโต (เฉิงตู) เพียง 80ลี้

พระเจ้าเล่าเสี้ยน ยอมสวามิภักดิ์ จ๊กก๊ก หนึ่งในสามก๊กที่มีพื้นที่เล็ก ประชากรน้อย กำลังด้อยที่สุด…ราชวงศ์เล่าปี่ มีอายุได้ 42 ปี ก็ล่มสลาย

ประวัติศาสตร์ช่วงนี้ มีผลต่อมา ในศาลเจ้าเลี่ยเมี่ยวที่เฉิงตู ไม่มีรูปเล่าเสี้ยน?

ค.ศ.223 เมื่อเล่าปี่ตาย ศพฝังไว้ที่สุสานฮุ่ยหลิง ใกล้เมืองเฉิงตู จนถึงราชวงศ์หลิวซ่ง แห่งยุคราชวงศ์เหนือ-ใต้ สุสานฮุ่ยหลิง ขยายเป็นสุสานเล่าปี่ ต้นราชวงศ์หมิง ศาลนี้รวมเข้ากับศาลอู่โหวของขงเบ้ง ปลายราชวงศ์หมิงถูกไฟไหม้

ศาลถูกสร้างขึ้นใหม่ในยุคต้นราชวงศ์ชิง

วันนี้ในห้องโถงกลางของศาลเจ้า ด้านข้างของรูปเล่าปี่ เป็นรูปของเป่ยตี้อ๋องเล่าขำ ผู้เป็นหลานปู่ ในห้องโถงสองข้าง ห้องหนึ่งมี รูปกวนอู อีกห้องเป็นรูปเตียวหุย ระเบียงหน้าห้องโถงทั้งสองข้างมีรูป ขุนนางและทหาร 28 คน

จึงมีคำถาม…ตั้งแต่ฮ่องเต้ไปถึงขุนนาง ล้วนมีรูปอยู่ที่นี่ แต่เหตุไฉน จึงไม่มีรูปเล่าเสี้ยน

มีหลักฐานบันทึกไว้ เดิมทีในศาลเจ้าแห่งนี้ มีรูปเล่าเสี้ยน แต่ไม่มีรูปเล่าขำ คงเป็นเพราะเล่าเสี้ยนสิ้นชาติ ก่อนราชวงศ์ถัง จึงถูกเอาออกจากศาล แต่ภายหลังก็ถูกนำมาไว้อีก

ตู้ฝู่ กวีเอกราชวงศ์ถัง เขียนไว้ในบทกวีบทหนึ่ง “สงสารเล่าเสี้ยน กลับคืนศาล”

ต่อมา ในรัชศกซิ่งลี่ ราชวงศ์ซ่งเหนือ เจียงถังไฉ ข้าหลวงมณฑลเอ๊กจิ๋ว สั่งให้ยกรูปเล่าเสี้ยนออกจากศาล ถึงรัชศกเซ่าชิง ราชวงศ์ซ่งใต้ รูปเล่าเสี้ยนก็ได้กลับเข้าศาลอีก

รูปเล่าเสี้ยน ถูกเอาเข้าออกจากศาลหลายครั้ง จนถึงยุคราชวงศ์หมิง นิยายสามก๊กแพร่หลาย กระทั่งผู้หญิงและเด็กก็รู้เรื่องราวดี สมัยนี้เอง รูปเล่าเสี้ยน ก็ถูกนำออกจากศาล เป็นครั้งสุดท้าย
นับแต่นั้นรูปเล่าเสี้ยน ก็ไม่ได้กลับเข้าศาลอีก รูปเล่าขำ บุตรชายเล่าเสี้ยน ถูกเอามาไว้แทนในช่วงนี้

ย้อนไปอ่านรายงานทูตง่อก๊ก กล่าวถึงสภาพจ๊กก๊ก กันอีกสักครั้ง

“ฮ่องเต้มืดมนโมหันต์ ไม่รู้ข้อบกพร่องของตัวเอง ขุนนางระวังตัวกลัวความผิด เข้าท้องพระโรงไม่ฟังคำพูดที่ถูกต้อง ออกไปข้างนอกเห็นราษฎรมีสีหน้าหิวโหย”

ฮ่องเต้ที่ไม่รู้จักตัวเอง ต้นเหตุแห่งการสิ้นแผ่นดินสิ้นชาตินี่เอง…เมื่อตาย กระทั่งรูปปั้นก็ยังถูกไล่ออกจากศาล

ตอนเป็นไม่มีแผ่นดินจะอยู่ ตายไม่มีศาลให้เข้า ผู้นำรุ่นใหม่ พึงสังวรระวัง จะเดินตามรอยเล่าเสี้ยน…ก็ตามใจ.

ไทยรัฐ 1 เมษายน 2557